POZİTİF PSİKOLOJİ MÜDAHALELERİ
Onlarca yıl boyunca psikoloji biliminin birincil odağı zihinsel problemler ve psikopatolojik sorunlar yaşayan insanları teşhis ve tedavi etmekti. 1998’de Dr. Martin Seligman ve Dr. Mihaly Csikszentmihalyi klinik psikolojinin bir dalı olan ve odağını sorunlardan çözüme çeviren, pozitif psikoloji konseptini popüler hale getirdi.
Gable ve Haidt’in 2005’te dediği gibi “Pozitif psikoloji, insanların, grupların ve kurumların gelişmesine veya en iyi şekilde işlemesine katkıda bulunan koşulların ve süreçlerin incelenmesidir.”
Pozitif psikolojinin müdahalelerinde yer alan stratejiler ve beceriler, aynı şeylere farklı bir bakış açısıyla bakmak için vizyoner bir değişimde bize rehberlik eder. Pozitif psikolojinin beş temel yönü vardır:
- Hayata optimistik bir bakış açısı ile bakmamızı sağlar.
- Şu anın değerini bilmemizi ve anlamamızı sağlar.
- Geçmişle barışmamıza ve onu olduğu gibi kabul etmemize yardımcı olur.
- Daha minnettar ve bağışlayıcı olmamıza yardım eder.
- Hayattaki anlık zevklerin ve acıların ötesini görmemizi sağlar.
Pozitif psikoloji sanılanın aksine problemlere çözüm sağlamaz. Müdahaleler, manevi gücümüzü inşa ederek ve yeteneklerimizin farkına varmamızı sağlayarak çevremizdeki pozitif şeyleri görmemizi, hayatımızı daha değerli ve tatmin edici yaşamamızı sağlar.
Pozitif Psikoloji Müdahaleleri Nelerdir?
Pozitif psikoloji müdahaleleri, mutluluğu, bütünsel sağlığı, ve pozitif biliş ve duyguları arttırmaya odaklanan bir dizi bilimsel araç ve stratejilerdir (Keyes, Fredrickson ve Park 2012). Mevcut araştırmalar, psikologların yıllar boyunca muhtemel zihinsel sorunları önlemekten çok tedaviye odaklandıklarını gösteriyor (Bolier, Haverman, 2013). Son yirmi yıla kadar, psikopatalojik durumların yokluğunda bireyin bütünsel sağlığını geliştirici ve destekleyici çok az kaynak bulunmaktaydı.
Sin ve Lyubomirsky (2009) psikolojik müdahaleleri birincil olarak pozitif duyguları, düşünceleri ve davranışları arttırmayı hedefleyen müdahaleler olarak tanımlamıştır. Sin ve Lyubomirsky’e göre bütün pozitif psikoloji müdahaleleri 2 temel bileşene sahiptir:
- Pozitif düşünceler ve duygular yolu ile mutluluğu arttırmaya odaklanma
- Başarılan olumlu etkileri uzun vadede de devam ettirebilmek
Araştırmalar, mutluluğun duyusal farkındalık, sosyal iletişim, şükran pratikleri ve bilişsel düzeltmeler dahil olmak üzere çeşitli kanallarla elde edilebileceğini ve geliştirilebileceğini ileri sürdü. Bu nedenle, tüm bu faktörler, pozitif psikoloji müdahaleleri adı verilen pratik tekniklerde bir araya getirildi (Parks and Schueller, 2014).
Kullanımda Olan 5 Müdahale Örneği
1. Dikkat Müdahaleleri:
Pozitif psikoloji müdahalesi olarak farkındalık, diğer psikoterapötik uygulamalar ve yaşam koçluğu ile birlikte kombine olarak kullanılır. Popüler farkındalık tabanlı pozitif psikoloji müdahaleleri duyusal farkındalık, rehberli meditasyon, nefes kontrolü ve dikkatli gözlem gibi aktiviteleri içerir.
2. Şükran Egzersizleri
Minnettarlık sahip olduğumuz şeyi yeterli hale getirir.
Melody Beattie
Günlük tutma, kendi kendine iltifat etme veya teşekkür notları gönderme gibi basit şükran uygulamaları, kutsallık ve gerçek mutluluk getirme gücüne sahiptir. Araştırmalar, düzenli olarak minnettarlık egzersizleri yapmanın bilişi geliştirdiğini ve sosyal ilişkilerden daha fazla zevk alabilmemizi sağladığını göstermiştir. (Ryan ve Deci, 2001).
3. Objektif Değerlendirmeler
Klinik kurulumlarda ve danışmanlık uygulamalarında, Pozitif Psikoloji uygulamaları genellikle Zihin Sağlığı Sürekliliği, Otantik Mutluluk Ölçeği, Mutluluğa Yönelim Anketi ve Olumlu İlişkiler ve Başarı Ölçeği gibi nesnel ölçüler şeklinde uygulanır.
Bu testler, bazıları öz değerlendirme şeklinde olmakla birlikte, çoğunlukla gözetim altında yapılır. Bu ölçeklerin puanları, katılımcıların mutluluk düzeyini ve olumlu müdahalelerin onları nasıl etkilediğini gösterir.
4. Pozitif BDT (Bilişsel Davranışçı Terapi)
Bilişsel Davranış Terapisi (BDT), psikoterapinin ortaya çıkışından beri var ve birçok psikolojik bozukluğun tedavisinde hala yaygın olarak kullanılan bir yaklaşım.
Pozitif BDT, klasik BDT’nin, odak noktasının semptomların azaltılmasından iyilik halinin desteklenmesine kayan bir modifikasyonudur. Bir müdahale olarak BDT, yalnızca ortaya çıkan sorunları belirleyip ele almak yerine, danışanların güçlü yönlerini belirlemeye çalışır.
Örneğin, Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) teşhisi konmuş bir kişi pozitif BDT istiyorsa, terapist obsesif düşüncelerini azaltmaya çalışmanın yanı sıra, kişinin karakterinin olumlu yönlerine de (sevgi dolu, iletişimsel, anlayışlı vb.) eşit derecede dikkat edecek ve bunları inşa etmeye çalışır.
BDT’nin ilkesi, bireylerin potansiyellerini belirlemelerine yardımcı olarak daha iyi hissetmelerini sağlamaktır (Bannink ve Jackson, 2011).
5. Aktif Yaşlanma’da Pozitif Psikoloji Müdahalesi
Pozitif yaşlanma, aktif yaşlanma, veya sağlıklı yaşlanma olarak da adlandırılan aktif yaşlanma ideal bir yaşlanma fikrini destekler (Cosco, 2013).
Aktif yaşlanma, yaşlı nüfusu yaşlanmayı kabul etmeye ve neşe içinde yaşamaya teşvik eder.
Vera Roos ve Ronette Zaaiman’ın aktif yaşlanma üzerine yaptıkları bir araştırma, hayatın daha parlak yönlerine bakmaya yönlendirilen ve hayatlarının geri kalanını asalet ve neşe içinde yaşamaya motive edilen yaşlı insanların hastalıklardan diğerlerine göre daha iyi kurtulduklarını ortaya koydu.
Hepsi 60 yaş ve üstü olan program katılımcıları, hayatlarının kaybolan anlamını bulduklarını ve bundan sonra günlük bir alışkanlık olarak pozitifliği uygulamayı kabul ettiklerini bildirdiler.
Mutluluk her zaman çevremizde oldu ve olacak, fakat bizim onu bulmak için doğru yere bakmamız gerekiyor. Colette’nin dediği gibi “Ne muhteşem bir hayat bu yaşadığım… Keşke daha önce farketseydim”.
Pozitif psikoloji, sıkıntı veya hayal kırıklıklarıyla mücadele etmek için bir çare değildir. Bu, bize hayatın sadece zafer kazanmak veya acılardan kurtulmaktan ibaret olmadığını hatırlatmanın nazik bir yoludur. Kendimizi ve başkalarını sevme gücüne, adanmış bir şekilde çalışma kararlılığına ve her gün yeni enerjiyle uyanma armağanına sahipsek, şimdiden şükretmek için yeterince şeye sahibiz.
Psk. Eray Çiçek
Kaynakça
19 Best Positive Psychology Interventions + How to Apply Them https://positivepsychology.com/positive-psychology-interventions